Bấy giờ là
thời kì trị vì của vua Hùng. Nhưng vì tuổi vua càng ngày càng già hơn, thời
gian ngồi ngai vàng cũng đã đằng đẵng biết bao năm trời. Có thể thấy được sức
khỏe của bản thân ngày càng suy yếu hơn trước, nhà vua muốn chọn lấy một người
để nối ngôi của mình. Nhà vua có tất cả là hai mươi người con trai. Và họ đều
đã khôn lớn cả rồi. Vua nghĩ bụng:
– Nói về tài
năng thì cũng nhiều đứa trội. Chính vì vậy nên ta phải lựa chọn thật cẩn thận
mới được. Đặc biệt là phải làm sao cho bọn chúng không tranh giành với nhau
Đó chính là
điều mà nhà vua quan tâm, lo lắng nhất. Sau cùng, may là nhờ viên quân hầu hiến
kế, nhà vua liền ra quyết định sẽ mở cuộc thi, căn cứ vào kết quả để mà lựa
chọn người thừa kế ngai vàng. Vua Hùng cho gọi tất cả hoàng tử đến. Khi mà mọi
người đã tề tựu đông đủ thì nhà vua mới phán rằng:
– Cha cũng
biết mình sắp gần đất xa trời rồi. Nay cha muốn chọn một người trong số các con
để truyền ngôi lại. Bây giờ các con, mỗi người hãy kiếm hoặc là tự làm lấy một
món ăn để dâng lên cúng tổ tiên. Người nào có được món ăn ngon và vừa với ý ta
nhất thì ta sẽ chọn người đó
Sau khi nghe
xong lời vua cha nói thì đám hoàng tử lập tức đua nhau sai người đi đến khắp
mọi nơi để mà tìm lấy thức ăn quý. Bọn họ hết lên ngàn rồi lại xuống biển, lần
mò chẳng sót một nơi. Bất kể là nghe nói có thứ gì ngon, lạ thì họ sẽ cố gắng
tìm cho ra.
Trong số các
hoàng tử thì có chàng hoàng tử thứ mười tám tên là Liêu. Từ khi còn nhỏ đã mồ
côi mẹ, vì thế Liêu phải sống những ngày rất cô đơn cho đến tận khi trưởng
thành. Trong khi anh em của chàng vội vã chạy đôn chạy đáo khắp nơi để tìm lấy
những thứ của ngon vật lạ khắp nhân gian, thì chàng Liêu lại vẫn ung dung nằm
khểnh tại nhà.
Không phải là
chàng không muốn đi tìm, mà là chẳng có người nào giúp đỡ. Từ nay đến ngày thi
chỉ còn lại đúng ba ngày, nhưng chàng Liêu vẫn chưa chuẩn bị được thứ gì cả.
Đêm hôm ấy,
chàng Liêu vắt tay ngang trán rồi cố nhớ lại mấy bữa ăn ngon mà chàng từng được
đến tham dự. Chàng cứ mải mê suy nghĩ mà ngủ quên từ lúc nào chẳng hay. Chàng
mơ màng trông thấy mình và hai mươi mốt người anh em đang thi làm bánh cùng với
nhau. Mỗi người đều có được một gian bếp nhỏ do nhà vua chuẩn bị sẵn.
Liêu cũng chưa
biết là nên làm việc gì đầu tiên, đột nhiên từ trên trời có một vị nữ thần bay
xuống và giúp chàng. Nữ thần nói với chàng:
– To lớn nhất
thiên hạ chẳng gì sánh được với trời đất, mà quý báu nhất trên trần gian này
chẳng gì bằng được gạo cả. Ta cũng đừng làm quá nhiều, chỉ cần làm đủ hai thứ
bánh mang ý nghĩa nhất là được rồi. Hãy nhặt cho tôi chỗ nếp ấy, sau đó tìm cho
tôi thêm ít đậu nữa.
Và rồi Liêu
trông thấy nữ thần cứ lần lượt lấy ra từng tàu lá xanh và rộng. Sau đó nữ thần
vừa gói bánh lại vừa giảng giải cho chàng:
– Bánh này là
tượng trưng cho đất. Mà đất thì có cây, có núi rừng, có đồng ruộng nên màu phải
xanh và hình dáng thì phải vuông vắn mới được. Trong bánh thì phải cho thịt,
cho đỗ, ý nghĩa chính là đất có cỏ cây, có muông thú… Sau đó thì lấy nếp thơm
kia đồ cho thật dẻo và giã ra để làm thứ bánh tượng trưng cho trời, có màu
trắng, và hình dáng phải tròn mà khum khum như là vòm trời vậy…
Đến khi tỉnh
giấc, Liêu bắt tay vào làm hai món bánh mà nữ thần đã dạy chàng ở trong mộng.
Cái ngày mà
các hoàng tử đua nhau đem các món ăn về Phong Châu dự thi là ngày vô cùng náo
nhiệt và đông vui ở đây. Người đến xem đông ngùn ngụt. Dân chúng ở khắp mọi
miền đất nước đều đổ xô về để được tham dự cái Tết hiếm có này: mở đầu là cuộc
thi về các món ăn giữa hai mươi hai vị hoàng tử, và kết thúc chính là lễ đăng
quang ngai vàng của vị vua mới.
Khi mặt trời
vừa mọc, vua Hùng ngồi trên kiệu đi tới để làm lễ tế gia tiên. Nơi này cờ quạt,
chiêng trống tưng bừng đến mức khiến mọi người đều cảm thấy nhức mắt rộn tai.
Tất cả mọi người đều rất trông chờ, mong ngóng cho đến khi các giám khảo kia
bình giá món ăn mà các hoàng tử dâng lên.
Giờ phút mà
mọi người mong đợi cuối cùng cũng đến. Nhưng tất cả chả phượng, nem công, gan
tê, tay gấu… mà các vị hoàng tử khác dâng lên đều chẳng thể sánh với hai món
bánh có vẻ quê mùa của chàng hoàng tử Liêu.
Ban đầu lúc
chàng dâng cỗ lên thì tất cả mọi người đều bĩu môi, lắc đầu, khuôn mặt ai cũng
bày ra vẻ chê bai rõ rệt. Tuy nhiên, khi mà nếm xong thì thái độ của họ hoàn
toàn thay đổi, không có bất cứ người nào lại không gật đầu mà tán thưởng cả.
Ông Lạc tướng cũng phải xoa tay mà khen ngợi rằng:
– Đây chính là
hương vị khác thường mà lại được làm từ chính những thứ tầm thường nhất.
Còn vua Hùng
lại vô cùng ngạc nhiên khi nếm được miếng bánh lạ này. Nhà vua cũng ngắm nghía
kĩ lưỡng tất cả những tấm bánh chưa được bóc khác. Sau đó thì vua cho gọi Liêu
lên điện, rồi hỏi chàng về cách thức để làm ra những chiếc bánh này. Chàng
thành thật tâu lên toàn bộ, kể cả giấc mộng hôm ấy nữa.
Đến quá trưa
ngày hôm ấy thì vua Hùng công bố kết quả cuộc thi với tất cả con trai của mình:
hoàng tử thứ mười tám đã giành được giải nhất và cũng sẽ là người nối ngôi vua.
Vua Hùng đem hai món bánh kia giơ lên cao cho tất cả mọi người cùng nhìn xem,
vua cũng nói rõ hết căn cớ, lí do mà mình lựa chọn món ấy là món đứng đầu trong
tất cả các mâm cỗ ngày hôm nay. Nhà vua phán:
– Thứ bánh này
chẳng những quý và ngon, nó còn mang rất nhiều ý nghĩa vô cùng đặc biệt nữa. Nó
không chỉ bày tỏ được lòng hiếu thảo của con cái, tôn trọng kính yêu cha mẹ như
là trời đất, mà nó còn chứa đựng tình thương yêu đối với ruộng đồng quê hương.
Hơn nữa loại bánh này lại rất dễ làm, nó được làm từ những hạt ngọc quý giá
nhất trong số những hạt ngọc trong trời đất này, mà tất cả những hạt ngọc này
mọi người lại đều có thể tự làm ra được. Người có thể nghĩ ra được loại bánh
này thì hẳn phải là người rất có tài…
Kể từ đó trở
về sau thì hằng năm mỗi khi Tết đến là mọi người lại theo tục lệ mà làm hai thứ
bánh ấy, họ gọi đó là bánh chưng và bánh dầy để dâng lên thờ cúng cho gia tiên.
Còn hoàng tử
Liêu khi lên ngôi vua, lấy hiệu là Tiết Liêu Vương, là Hùng Vương đời thứ mười
bảy. Nhưng vì cuộc thi ấy mà có không ít hoàng tử sinh ra lòng ghen ghét, ác
cảm và đố kị với chàng Lang Liêu. Bởi vậy nên khi vua cha qua đời, người nào
cũng giữ khư khư phần đất của mình. Sau đó họ còn làm hàng rào gỗ để rào xung
quanh phần đất của mình làm kế cố thủ, cũng có ý muốn tranh giành cùng Tiết
Liêu Vương